اعجاز لفظی
اعجاز محتوايی
برای بیان معارف قرآن، زیباترین کلمات را به کاربرده و آشنایان با زبان عربی به محض خواندن متوجه آن خواهند شد؛ از جمله ویژگی های لفظی می توان ساختار زیبا و آهنگ موزون کلمه ها و جمله ها، شیرینی بیان، رسایی تعبیرات با وجود اختصار نام برد. این زیبایی ها سبب نفوذ خارق العاده قرآن در افکار و نفوس شد؛ در نتیجه بسیاری از اندیشمندان و ادیبان تحت تأثیر آن مسلمان شدند. همچنین اگر کسی برای شنیدن قرآن نزد پیامبر می رفت، مجازات می شد. اعجاز لفظی از همان آغاز نزول مورد توجه همگان حتی مخالفان قرار گرفت.
آثار و نوشته های اولیّه دانشمندان با دوران کمال و پختگیشان فرق دارد و معمولاً تجدید نظر و اصلاح می شود اما قرآن با بیش از 6000 آیه با اینکه در طول 23 سال به تدریج نازل شده و از موضوعات متنوعی سخن گفته ولی آیاتش دقیق تر از اعضای بدن هماهنگی و انسجام دارد و همدیگر را تأیید می کنند.
به مجموعه افکار و عقاید و آداب و رسوم در هر دوره، فرهنگ می گویند که مردم را تحت تأثیر قرار می دهد؛ قرآن با اینکه در عصر جاهلیت نازل شد اما نه تنها از عقاید خرافی جاهلیت تأثیر نپذیرفت بلکه به شدت با آنها مبارزه نیز کرد؛ از جمله طرح مسائلی مثل عدالت خواهی، علم دوستی، معنویت و حقوق برابر انسان ها
در حدود 15 قرن پیش نازل شده و همه ی مسائل حیاتی را که انسان برای هدایت نیاز دارد، گفته است؛ فقط از امور معنوی و آخرت سخن نگفته بلکه از زندگی مادی و دنیای انسان و مسئولیت اجتماعی نیز سخن گفته؛ حدیثی از امام باقر (ع): خدا، آنچه را که امت تا روز قیامت به آن احتیاج دارد، در کتابش (قرآن) آورده است. منظور از آنچه مورد نیاز است؛ نیازهای مربوط به هدایت یعنی نیازهایی که پیامبران برای آنها فرستاده شده اند.
در جامعه ای از علم و رشته های علمی خبری نبود، قرآن به برخی نکات علمی اشاره کرده که بعدها توسط دانشمندان کشف گردید. این مطلب بیانگر فراتر بودن قرآن و علم خداوند از علم آن روز جامعه است برای مثال
قرآن جاذبه بین ستارگان را عامل درهم نرفتن ستارگان بیان کرد در حالیکه تا قبل از قرن 18 دانشمندان فکر می کردند ستارگان به سقف آسمان چسبیده اند.
قرآن: خداوند، آسمان ها را با ستون هایی که برای شما دیدنی نیستند، برپا داشته است.
یعنی فاصله گرفتن کهکشان ها از هم به طور مدام. از مهمترین اکتشافات در قرن بیستم است.
قران: و السماء بنیناها باید و انا لموسعون
1 در قرآن کریم به تعقل، تفکر و علم دوستی تأکید زیادی شده است؛ از جمله:
بیش از 770 بار به علم
185 بار به گوش دادن و توجه
49 بار به عقل
18 بار به فکر
132 بار به تبیین و دلیل
همگی نشان دهندة تأثیر ناپذیری از عقاید جاهلیت می باشد. زیرا در آن جامعه خبری از علم و تعقل نبود.
2 چند آیه دیگر نیز در قرآن وجود دارد که بیانگر تأثیر ناپذیری از عقاید جاهلیت می باشد.
3 در جامعه عربستان و دیگر نقاط جهان کرامت زنان نادیده گرفته می شد. اما قرآن برای هر مرد و زن با ایمان دارای عمل صالح حیات پاکیزه قائل است
4 در جای دیگری می فرماید: عمل هیچ مرد و زنی را ضایع نمی کند.
5 قرآن برای زن حقوق خانوادگی و اجتماعی قائل است. در مالکیت به زن استقلال بخشیده است و بر کرامت و عفت زن تأکید کرد.